به گزارش عرصه، هنرپارچه بافی سنتی یکی از مهمترین صنایع دستی خراسان‌جنوبی است، به طوری که تنها صنعت دستی این استان است که نامزد دریافت مهر اصالت ازسازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور شد. رشته حوله‌بافی که در اصطلاح محلی به آن (تُو بافی و یا تون بافی) می‌گویند، از قدیمی‌ترین صنایع دستی جنوب خراسان است.
بر اساس مستندات تاریخی، از معروفیت دست‌بافته‌ها و پارچه‌های پنبه‌ای و ابریشمی تولید شده در ایالت قهستان قدیم در قرون اولیه اسلامی فراوان یاد شده است. بافت حوله‌های سنتی در خراسان‌جنوبی، امروزه نیز همانند گذشته با دستگاه‌های سنتی دو یا چهار وردی و ابزار کار ساده، صورت می‌گیرد.
با کمک این دستگاه ایجاد دهنه، پود گذاری “با تنوع رنگی نامحدود” و دَفتین زدن با حرکات منظم دست و پا، باعث تولید انواع پارچه بر اساس نوع ماده اولیه می‌شود. از انواع نقوش به کار رفته در حوله‌بافی می‌توان به کُلو ، گِنتی، چَپَر بافت، جِناغی و ساده اشاره کرد. تولیدات مختلف حوله‌بافی شامل انواع حوله دست و صورت و حمام، سفره نان، صافی، دستمال، چادرشب، شال سر و لُنگی است.
برای به تصویر کشیدن این هنر زیبا به یکی از روستاهای سربیشه رفتیم و مهمان خانه‌ای سنتی شدیم که از همان بدو ورود جلوه زیبای هنر پارچه‌بافی در آن هویدا بود. نخ‌های آبی آویزان بر روی بند، جلوه‌ای زیبا به خانه داده بود، خانه‌ای کوچک و باصفا که با مهمان نوازی “گل بانو” رنگ و بوی مهربانی به خود گرفته بود.
گوشه حیاط خانه گل بانو تنوری بود وبوی سپند و نان تازه فضای خانه را معطر کرده بود، وقتی به دستان گل بانو نگاه کردم رنج و زحمت سال‌ها تلاش و زندگی و عشق را در دستانش دیدم.
در گوشه اتاق دستگاه پارچه‌بافی‌اش خودنمایی می‌کند، “گل‌بانو” که ۶۸ سال سن دارد، پشت دستگاه می‌نشیند و مشغول بافتن پارچه می‌شود. از زندگی و روزهای سختش می‌گوید، از خاطرات کودکی‌اش و اینکه این هنر را از مادرش آموخته و به آن علاقه زیادی دارد. گل بانو همه فرزندانش را به خانه بخت فرستاده وتنها زندگی می‌کند، او این هنر را به فرزندانش هم آموخته است.
او می‌گوید: من با نخ‌ها و این دستگاه سال‌های زندگی‌ام را گذرانده‌ام و از این طریق امرار معاش می‌کنم. این دستگاه و این نخ‌های رنگارنگ همدم من هستند، همانطور که مشغول پارچه بافی است شعری را زمزمه می‌کند.
گل بانو با تار و پود نخ‌ها و دستان و پاهای پینه بسته‌اش نقش عشق می‌زند. انگشتان پاهای گل بانو شیارهای عمیقی دارد شیارهایی که حاصل سال‌ها بازی نخ‌ها بر روی پاهای اوست.
گل بانو با حرکات تند دست و پایش تارو پود نخ‌ها را می‌بافد و چه زیباست موسیقی دلنواز نخ‌ها… دراتاق دیگر او دوک نخ ریسی است، دوک نخ ریسی اولین وسیله پارچه بافی است که الیاف را به نخ تبدیل می‌کند.
گل بانو می‌نشیند و باچرخاندن دوک نخ‌ریسی، نخ‌ها را برای بافتن پارچه‌های بعدی آماده می‌کند… او می‌گوید: تمام کودکی‌ام را با تارو پودهای رنگارنگ گذرانده‌ام، این هنر را از مادرم به یادگار دارم.
و چه زیباست که همه تلاش کنیم این هنر اصیل ایرانی گسترش یابد و بتوانیم رنج و زحمات سال‌ها تلاش گل بانوها را ارج نهیم.
گزارش از رها صلاحی‌مقدم، خبرنگار عرصه
–
